Ae ba nösi

Hörö

Moroi ba Wikipedia
Faosatö hörö niha

Hörö no ndroto mboto same'e ena'ö tola i'ila hadia ia sauri ba danö. Tola alua da'a börö me i'owuloi haga hörö, ba ibali'ö ia tobali sinyal si tola i'ohalöŵögöigö uto. Da'a no föfö sistem wamaigi same'e ena'ö tola oroma khöda hadia ia zi so ba zi fasui ya'ita.

Ba gaurifö sabölö alaŵa bosi, simane niha, no "rumit" sibai hörö andrö. I'owuloi haga moroi baero, itafi ha wa'oya haga zi tola möi bakha, awena i'atarö'ö faoma ngawalö zörömi irege tobali ia gambara (faigi gambara ba zi tambai). I'ohalöŵögöigö gambara andre dania tobali "sinyal elektris" nifa'ohe'ö ba guto sanörö holo-holo nifotöi "sel saraf" (faigi gambara).

So oya ngawalö hörö, sito'ölönia lafaosagö ia tobali hörö soya sörömi (li Inggris: "compound eyes") ba hörö si ha sambua sörömi (li Inggris: "non-compound eyes"). Oya ndroto hörö soya sörömi ba asese tesöndra ia ba gaurifö simane ndri ba hambae. Hörö si ha sambua sörömi (li Indonesia: "lensa"), simane si tesöndra ba niha, i'atarö'ö haga sörömi si ha sambua andrö ba ifatörö ia ba nifotöi "retina" ena'ö tobali ia gambara.

Sito'ölönia owulo-wulo hörö, ena'ö aoha khö gaurifö wangila heza moroi haga ni'ilania.[1]

Baero ba wamaigi hadia ia, so göi guna hörö tanöbö'ö. Duma-dumania moguna hörö ena'ö tola te'atulö'ö "dandraluo" mboto nifotöi "circadian rhythm" ba ena'ö te'atulö'ö hewisa i'owuloi haga ono hörö

  1. Land, M.F.; Fernald, R.D. (1992). "The evolution of eyes". Annual Review of Neuroscience. 15: 1–29. doi:10.1146/annurev.ne.15.030192.000245. ISSN 0147-006X. PMID 1575438. 
Sura andre awena börö zura nasa. Moguna munönö ba mubönökhi nösinia.
Wikipedia no halöŵö nifalului zato.
Tolo Wikipedia ba wanohugö wanura ya'ia, na so khöu onönöta nösi. Saohagölö.