Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 151.961 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим
Ќосем со синот Мурат или Ибрахим

Ќосем (околу 1589 – 1651) — сопруга на османлискиот султан Ахмед I, валиде султан како мајка на султаните Мурад IV и Ибрахим, и бујук („регент“) на султанот Мехмед IV од 1649 година. Таа станала една од најмоќните и највлијателните жени во отоманската историја, како и централна фигура во периодот познат како Султанат на жените.

Родена во Тинос во семејство на грчки православен свештеник, таа била киднапирана и продадена како робинка во Босна пред да биде испратена во царскиот харем во Цариград, османлискиот главен град. Таму таа се прославила, станувајќи миленичка на султанот Ахмед I, кој подоцна се оженил со неа и ја направил негова законска сопруга. Со текот на времето, нејзиното влијание врз султанот се зголемило и таа станала негов најдоверлив советник. Историчарите ѝ признаваат дека го убедила Ахмед да го поштеди животот на неговиот помлад полубрат Мустафа, ставајќи крај на вековната практика на братоубиство во Отоманското Царство. Откако Ахмед починал во 1617 година, таа била важна во устоличувањето на Мустафа I. По вознесувањето на Осман II, таа накратко била протерана во Стариот дворец (Ески-сарај).

За време на нејзиниот мандат како регент на Мурад IV, Ибрахим и Мехмед IV, Ќосем собрала огромна озлогласеност и наклонетост меѓу нејзините поданици и имала неспоредлива политичка моќ во Отоманското Царство. Нејзините рани години како регент биле обележани со турбуленции и нестабилност, кои започнале кога Сафавидското Царство анектирало голем дел од Ирак и го зазел Багдад во 1624 година, вклучувајќи ги Османлиите во 16-годишен судир со Сафавидите што предизвикало серија бунтови, упади и движењата за независност низ Отоманското Царство. За време на ескалацијата на тензиите меѓу Отоманското Царство и Република Венеција во 1640-тите, таа и нејзините сојузници биле обвинети за притисок врз Ибрахим да изврши поморски напад на островот Крит, контролиран од Венеција. Таа морала да се бори со венецијанската блокада на Дарданелите, која кулминирала со поморската битка кај Фоки во 1649 година, како и со трговските востанија предизвикани од финансиската криза во годините што следеле. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Индиска јакана (Metopidius indicus) во езерото Вембанад, Керала, Индија.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Каменувањето на Свети Стефан, 1591 г.
Каменувањето на Свети Стефан, 1591 г.
На денешен ден…

Денес е 24 април 2025 г.

Настани:

1184 п.н.е.  Според преданието, Данајците навлегле во опсадената Троја преку групата скриена во подарениот Тројанскиот коњ. Оттука поговорката: „Не им верувај на Данајците ни дарови кога носат“.
1854  Врховниот суд на САД донел пресуда дека патентот за машина за шиење му припаѓа на механичарот Елиас Хау. Тој ја конструирал машината за шиење и во потрага за покровител отишол во Англија, каде директорот на патувачкиот театарСингер“ и други луѓе го измамиле и почнале да ја произведуваат познатата „сингерка“. Своето право на патентот, Хау го добил по судски пат и секојдневно примал по 4.000 долари за лиценцата.
1877  Царот на Русија Александар II му објавил војна на Османлиското царство, бидејќи одбило да го почитува Лондонскиот договор. Војната завршила во декември, кога британската флота ја принудила руската војска да се повлече.
1898  Шпанија ѝ објавила војна на САД по американскиот ултиматум за повлекување на шпанската војска од Куба.
1945  Втора светска војна: Американската војска го ослободила концентрациониот логорДахау“.
1949  Во Скопје се одржало првото Универзитетско собрание во Македонија при што е формиран Скопскиот универзитет. Во 1969 година, при одбележувањето на 20-годишнината од работата, Универзитетот го добил името „Кирил и Методиј“, а од 12 ноември 1992 година се вика „Св. Кирил и Методиј“.
1970  Лансиран е првиот кинески вештачки сателит.
1995  Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Полска на амбасадорско ниво.

Родени:

1873  Роберт Вине — германски режисер.
1889  Љубов Попова — руска сликарка.
1904  Вилем де Кунинг — холандски сликар.
1934  Ширли Меклејн — американска глумица.
1937  Џо Хендерсон — американски џез-музичар.
1941  Ричард Холбрук Чарлс Алберт — американски дипломат.
1942  Барбара Стрејсенд — американска глумица и пејачка.
1944  Тони Висконти — американски музички продуцент.
1956  Мирко Пузовиќ — српски и југословенски боксер.
1962  Сјуарт Пирс — англиски фудбалер.
1963  Пола Фрејзер — американска пејачка.
1966  Алесандро Костакурта — италијански фудбалер.
1967  Дино Раџа — хрватски и југословенски кошаркар.
1969  Рене Зелвегер — американска глумица и пејачка.
1972  Јуре Кошир — словенечки скијач.
1976  Хуан Мануел Гарате — шпански велосипедист.
1981  Величе Шумуликоски — македонски фудбалер.
1985  Мајк Роџерс — американски атлетичар.
1987  Реин Тарамае — естонски велосипедист.
1987  Јан Вертонген — белгиски фудбалер.
1990  Јан Весели — чешки кошаркар.
1996  Ешли Барти — австралиска тенисерка.

Починале:

1731  Даниел Дефо — англиски писател.
1905  Христо Узунов — македонски револуционер.
1986  Волис Симпсон — сопруга на абдицираниот Едвард VIII.
1989  Франц Биндер — австриски фудбалер.
1993  Митко Илиевски — еден од основоположниците на Катедрата по филозофија на Филозофскиот факултет во Скопје.
2014  Тадеуш Ружевич — полски писател.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич