Sisto IV.a

Sisto IV.a
	; Irudi gehiago
; 212. Aita santu
cardinal priest of Saint-Pierre-aux-Liens (en)
Minister General of the Order of Franciscans (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Francesco della Rovere
Jaiotza	Celle Ligure, 1414ko uztailaren 21a
Herrialdea	Aita Santuen Lurraldea
Heriotza	Erroma, 1484ko abuztuaren 12a (70 urte)
Hobiratze lekua	Vatican Grotto (en) ; Sixtus IV tomb (en)
Familia
Aita	Leonardo Beltramo di Savona della Rovere
Ama	Lucchina Monleone
Familia	ikusi Pietro Riario (iloba); Girolamo Riario (iloba); Julio II.a (iloba); Girolamo Basso della Rovere (en) (iloba); Raffaele Riario (birbiloba); Giovanni della Rovere (iloba); Francesco Maria I della Rovere (en) (birbiloba);
Leinua	Della Rovere
Hezkuntza
Heziketa	Paviako Unibertsitatea
Hizkuntzak	latina
Jarduerak
Jarduerak	apaiz katolikoa
	Parte-hartzailea 1471eko konklabea ;
Lantokia(k)	Erroma eta Aita Santuen Lurraldea
Enplegatzailea(k)	Paduako Unibertsitatea ; Perugiako Unibertsitatea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Erlijio-ordena	Frantziskotarren Ordena

Sisto IV.a O.F.M.^[1] (Celle Ligure, Italia, 1414ko uztailak 21 - Erroma, 1484ko abuztuak 12) Eliza Katolikoko 212. aita santua izan zen 1471 eta 1484 bitartean.

Jatorria eta prestakuntza

Liguriako Savona herritik gertu dagoen Albisola Superiore hiriko familia ezagun batean Francesco Della Rovere izenarekin jaioa, Frantziskotar izan zen. Bere trebezia intelektualak Paviako unibertsitatean filosofia eta teologia ikasten ari zen bitartean frogatu zituen. Bere ikasketen ondoren katedradun izan zen zenbait italiar unibertsitate garrantzitsutan.

Karrera eklesiastikoa

1464an frantziskotar ordenaren Ministro Jeneral bihurtu zen. Paulo II.a aita santuak Kardinal mailara igo zuen.

Aitasantualdia

Beste aita santu asko bezala, Sisto IV.a nepotismoan erori zen. Aita Santuen Lurraldearen hedadura handitzea lortu ondoren, bere iloba Raddaele Riario kardinalak Lorentzo Mediciren eta horren anaiaren aurkako huts egindako hilketa erasoa zuzendu zuen, Pazzitarren konspirazioa edo matxinada bezala ezagutua izan zena (1478). Hilketaren ondoren, Girolamo Riariok, bera ere Sisto IV.aren iloba, Lorentzo ordezkatu zuen Florentzian. Pisako artzapezpikua, kolpe horren antolatzaile nagusietako bat zena, Palazzo della Signoriako hormetan urkatua izan zen. Sisto IV.ak ekintza horiei interdiktu batekin erantzun zien, eta Florentziaren aurka bi urteko gerra bat abiaraziz. Venezia ere bultzatu zuen Ferrarari eraso egin ziezaion, azken lurralde hori beste ilobarentzat nahi baitzuen. Italiar printzeek, ekintza horiekin aurrean haserrea, aliantza bat sortu zuten, Sisto bakea adieraztera behartzeko, aita santua asko atsekabetu zuena.

Gobernari iragankor gisa, Elizaren Estatuetan zenbait gotorleku eraiki zituen, Sisto IV.a Veneziaren Ferrararen aurkako erasoan konprometitu zen, berak propio bultzatu zuena 1482an. Bere eraso bateratua Milan, Florentzia eta haien aliatu Napoliko erregearen arteko aliantza batek kanporatu zuen. Berak sortu zituen erasoak alde batera uzteari uko egin zionez, Sisto IV.ak Veneziaren aurkako interdiktu bat atera zuen 1483an.

Sisto IV.ak Espainiar Inkisizioa baimendu zuen, eta, Fernando II.a Aragoikoaren presio politikopean (Siziliako erresumari laguntza militarra erretiratzeko mehatxua egin zion) Sevillan inkisidore bat ezarri zuen bulda bat atera zuen 1478an. Alabaina, Sisto IV.a jurisdikzioaren prerrogatiben eta protokoloaren aurka borrokatu zen, oso nahigabetuta egon zen Inkisizioaren gehiegikeriekin eta 1482an gertatu ziren gehiegikeriak salatzeko zenbait neurri hartu zituen, eskuzabaltasuna saldu zuela eta, esaten denez, bere arrebaren semearen aita izan zela ezagutzen den arren. 1476an hasiberriak esklabu bihurtzen zituztenak eskumikatu zituen.

Ikus, gainera

Kapera Sistinoa

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sisto IV.a

↑ Euskaltzaindia. 129. araua: aita santuen izenak. . 129. arauan (Aita santuen izenak, 2003an argitaratua) aldaketa bat egin da. Arau hartan Sixto izena ageri zen, baina, orain, Sisto izena hobetsi du Euskaltzaindiak, koherentea izan dadin 66. arauan bertan ageri den Kalisto izenarekin (eta, oro har, izenak mailegatzean kontsonante aurreko ixa letra ese bihurtzearekin, hala nola gertatzen baita testu, esplikatu, espresuki eta antzeko hitzetan).

Aurrekoa
Paulo II.a

Aita Santua
1471-1484

Ondorengoa
Inozentzio VIII.a

Datuak: Q163514
Multimedia: Sixtus IV / Q163514

[1] Euskaltzaindia. 129. araua: aita santuen izenak. . 129. arauan (Aita santuen izenak, 2003an argitaratua) aldaketa bat egin da. Arau hartan Sixto izena ageri zen, baina, orain, Sisto izena hobetsi du Euskaltzaindiak, koherentea izan dadin 66. arauan bertan ageri den Kalisto izenarekin (eta, oro har, izenak mailegatzean kontsonante aurreko ixa letra ese bihurtzearekin, hala nola gertatzen baita testu, esplikatu, espresuki eta antzeko hitzetan).

[1]