Przejdź do zawartości

Zając

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: zając w innych znaczeniach tej nazwy.
Zając
Lepus
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Zając szarak (L. europaeus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

zając

Typ nomenklatoryczny

Lepus timidus Linnaeus, 1758

Podrodzaje i gatunki

10 podrodzajów (w tym 1 incertae sedis) i 42 gatunki (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Zając[16] (Lepus) – rodzaj ssaków z rodziny zającowatych (Leporidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje szeroko rozpowszechnione gatunki obejmujące swoim zasięgiem Eurazję, Afrykę i Amerykę Północną wraz z Grenlandią[17][18][19].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 290–680 mm, długość ogona 25–145 mm, długość ucha 60–170 mm, długość tylnej stopy 76–185 mm; masa ciała 1–6,8 kg[19][20].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu Systema Naturae poświęconej systematyce roślin, zwierząt i minerałów[1]. Linneusz wymienił cztery gatunki – Lepus timidus Linnaeus, 1758, Lepus cuniculus Linnaeus, 1758, Lepus capensis Linnaeus, 1758 i Lepus brasiliensis Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (linneuszowska tautonimia) Lepus timidus Linnaeus, 1758 (zając bielak).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Lepus: łac. lepus leporis ‘królik, zając’[21].
  • Chionobates: gr. χιων khiōn, χιονος khionos ‘śnieg’; βατης batēs ‘piechur’, od βατεω bateō ‘stąpać’, od βαινω bainō ‘chodzić’[22]. Gatunek typowy: Kaup wymienił dwa gatunki – Lepus borealis Schinz, 1845 (= Lepus virginianus[b] Harlan, 1825) i Lepus variabilis Pallas, 1778 (= Lepus timidus Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Lepus variabilis Pallas, 1778 (= Lepus virginianus Harlan, 1825).
  • Eulagos: gr. ευ eu ‘dobry, ładny, typowy’; λαγoς lagos ‘zając’[23]. Gatunek typowy: Gray wymienił dwa gatunki – Eulagos Judaeae[c] J.E. Gray, 1867 i Lepus mediterraneus J.A. Wagner, 1841 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Lepus mediterraneus J.A. Wagner, 1841.
  • Macrotolagus: gr. μακρωτης makrōtēs ‘długouchy’, od μακρος makros ‘długi’; -ωτις -ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; λαγoς lagos ‘zając’[24]. Gatunek typowy: Mearns nie wymienił gatunku typowego; gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[25] Lepus alleni Mearns, 1890.
  • Eulepus: gr. ευ eu ‘dobry, ładny’[26]; rodzaj Lepus Linnaeus, 1758 (zając). Gatunek typowy: Acloque wymienił dwa gatunki – Lepus timidus Linnaeus, 1758 i Lepus variabilis Pallas, 1778 (= Lepus timidus Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Lepus timidus Linnaeus, 1758.
  • Mamlepus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[27].
  • Lagos: gr. λαγoς lagos ‘zając’[8]. Gatunek typowy: Lepus arcticus Ross, 1819.
  • Poecilolagus: gr. ποικιλος poikilos ‘barwny, wielokolorowy’[28]; λαγoς lagos ‘zając’[29]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lepus americanus Erxleben, 1777.
  • Boreolepus: gr. βορειος boreios ‘północny’, od βορεας boreas ‘północ’[30]; łac. lepus leporis ‘królik, zając’[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lepus groenlandicus Rhoads, 1896
  • Allolagus: gr. αλλος allos ‘inny’[32] ; λαγoς lagos ‘zając’[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lepus mandshuricus Radde, 1861.
  • Tarimolagus: Kotlina Tarymska (chiń. 塔里木盆地; pinyin Tǎlǐmù Péndì; ujg. ‏تارىم ئويمانلىقى‎ Tarim Oymanliqi); λαγoς lagos ‘zając’[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lepus yarkandensis Günther, 1875.
  • Indolagus: łac. Indus „indyjski”, od India „Indie”; gr. λαγoς lagos ‘zając’[29]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lepus nigricollis F. Cuvier, 1823.
  • Proeulagus: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’[33]; rodzaj Eulagos J.E. Gray, 1867. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie) : Lepus oiostolus Hodgson, 1840.
  • Sabanalagus: hiszp. sabana ‘sawanna’; gr. λαγoς lagos ‘zając’[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lepus microtis Heuglin, 1865.
  • Sinolagus: łac. Sinae ‘Chińczyk, chiński’, od gr. Σιναι Sinai ‘Chińczyk, chiński’; gr. λαγoς lagos ‘zając’[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lepus sinensis J.E. Gray, 1832.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[34][20][19][18][16]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[16] Podgatunki[19][17][20] Rozmieszczenie geograficzne[19][17][20] Podstawowe wymiary[19][20][d] Status
IUCN[35]
Eulagos
Lepus castroviejoi Palacios, 1977 zając kantabryjski gatunek monotypowy endemit Hiszpanii: Góry Kantabryjskie pomiędzy Serra dos Ancares a Sierra de Peña Labra; zakres wysokości: 1000–1900 m n.p.m. DC: 49–51 cm
DO: 7,8–9,6 cm
MC: 2,7–3,2 kg 		 VU 
Eulagos
Lepus comus J.A. Allen, 1927 zając junnański gatunek monotypowy północno-wschodnia Mjanma i południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (Junnan, z wyjątkiem części na południowy zachód od rzeki Mekong, południowo-zachodni Syczuan i zachodnie Kuejczou); zakres wysokości: 100–3200 m n.p.m. DC: 32–48 cm
DO: 9,5–11 cm
MC: 1,8–2,5 kg 		 LC 
Eulagos
Lepus coreanus O. Thomas, 1892 zając koreański gatunek monotypowy Półwysep Koreański i północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (południowy Jilin; być może południowo-wschodni Heilongjiang i wschodnie Liaoning) DC: 43–49 cm
DO: 6–7,5 cm
MC: około 1,7 kg 		 LC 
Eulagos
Lepus europaeus Pallas, 1778 zając szarak 16 podgatunków Europa, północna Azja Zachodnia, na wschód do nizin Mongolii; stara introdukcja do Wielkiej Brytanii; zakres wysokości: 0–2300 m n.p.m. DC: 55–68 cm
DO: 7,5–14 cm
MC: 3,5–5 kg 		 LC 
Eulagos
Lepus mandshuricus von Radde, 1861 zając mandżurski gatunek monotypowy dorzecze rzeki Amur (wschodnia Rosja) na południe do Liaoning (północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa); byc może północno-wschodnia Korea Północna; zakres wysokości: 300–900 m n.p.m. DC: 41–54 cm
DO: 5–8 cm
MC: 1,4–2,5 kg 		 LC 
Eulagos
Lepus starcki Petter, 1963 zając wyżynny gatunek monotypowy endemit Etiopii: centralne wyżyny, zwłaszcza góry w obszarach Arussi i Bale; zakres wysokości: 2100–4400 m n.p.m. DC: 44–55 cm
DO: 8,2–11,5 cm
MC: 1,9–3 kg 		 LC 
Indolagus
Lepus hainanus Swinhoe, 1870 zając hainański gatunek monotypowy endemit Chińskiej Republiki Ludowej: wyspa Hajnan; zakres wysokości: 0–300 m n.p.m. DC: 35–39 cm
DO: 4,5–7 cm
MC: 1,3–1,8 kg

 EN 

Indolagus
Lepus nigricollis F. Cuvier, 1823 zając czarnoszyi 7 podgatunków skrajnie wschodni Afganistan, subkontynent indyjski; introdukowany na wyspach Oceanu Indyjskiego i na Nowej Gwinei; zakres wysokości: poniżej 1300 m n.p.m. DC: 33–53 cm
DO: 1–9 cm
MC: 1,8–3,6 kg 		 LC 
Indolagus
Lepus peguensis E. Blyth, 1855 zając birmański 2 podgatunki środkowa i południowa Mjanma (na wschód od doliny rzeki Czinduin), Tajlandia, Laos, Kambodża i południowy Wietnam; zakres wysokości: poniżej 1300 m n.p.m. DC: 40–59 cm
DO: 5,5–8,4 cm
MC: 2–2,5 kg 		 LC 
Lepus
Lepus arcticus Ross, 1819 zając polarny 9 podgatunków północna Kanada (Terytoria Północno-Zachodnie na wschód do Nowej Fundlandii i Archipelagu Arktycznego) i Grenlandia; zakres wysokości: 0–900 m n.p.m. DC: 56–66 cm
DO: 4,5–10 cm
MC: 2,5–6,8 kg 		 LC 
Lepus
Lepus othus C.H. Merriam, 1900 zając alaskański 3 podgatunki Rosja (Półwysep Czukocki i północno-wschodnia Syberia) i Stany Zjednoczone (zachodnia część półwyspu Alaska); zakres wysokości: 0–660 m n.p.m. DC: 57–62 cm
DO: 6,5–8,3 cm
MC: 3,9–4,8 kg 		 LC 
Lepus
Lepus timidus Linnaeus, 1758 zając bielak 16 podgatunków północna część krainy palearktycznej, w rozdzielnych populacjach w Irlandii, Szkocji, Alpach, na Sachalinie, Hokkaido i Wyspach Kurylskich; zakres wysokości: 0–3700 m n.p.m. DC: 51–55 cm
DO: 5,9–6,5 cm
MC: 2,4–3,4 kg 		 LC 
Macrotolagus
Lepus alleni Mearns, 1890 zając antylopi 3 podgatunki południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-środkowa Arizona) i Meksyk (Sonora na południe do północno-zachodniego Nayarit oraz wyspa Tiburón); zakres wysokości: 0–1500 m n.p.m. DC: 55–67 cm
DO: 4,8–7,6 cm
MC: 2,7–4,5 kg 		 LC 
Poecilolagus
Lepus americanus Erxleben, 1777 zając amerykański 15 podgatunków Kanada (za wyjątkiem Nunavut) i północne Stany Zjednoczone (Alaska, Sierra Nevada, Góry Skaliste, obszar Wielkich Jezior i Appalachy) DC: 36–52 cm
DO: 2,5–5,5 cm
MC: 1,1–1,6 kg 		 LC 
Proeulagus
Lepus tibetanus G.R. Waterhouse, 1841 zając pustynny 5 podgatunków Beludżystan (Pakistan), dolina górnego biegu rzeki Indus na północ di Tienszanu, na wschód do północno-środkowej Chińskiej Republiki Ludowej; zakres wysokości: 3500–4000 m n.p.m. DC: 40–48 cm
DO: 8,7–10,9 cm
MC: 1,6–2,5 kg 		 LC 
Proeulagus
Lepus tolai Pallas, 1778 zając stepowy 7 podgatunków stepy na wschód od Morza Kaspijskiego, na południe do Iranu, na wschód przez Kazachstan i południową Syberię do Mongolii i Chińskiej Republiki Ludowej; zakres wysokości: 600–4900 m n.p.m. DC: 40–59 cm
DO: 7,2–11 cm
MC: 1,7–2,7 kg 		 LC 
Sabanalagus Lepus fagani O. Thomas, 1902 zając etiopski gatunek monotypowy endemit Etiopii: północne i zachodnie wyżyny (na północ od Wielkich Rowów Afrykańskich); być może przyległe wschodni Sudan Południowy i północno-zachodnia Kenia; zakres wysokości: 500–2500 m n.p.m. DC: 45–54 cm
DO: 5–8,2 cm
MC: brak danych 		 LC 
Sabanalagus
Lepus microtis von Heuglin, 1865 zając sawannowy 4 podgatunki północno-zachodnia Afryka (Sahara Zachodnia do Gwinei), na wschód przez Sahel do Sudanu i zachodniej Etiopii, na południe przez Afrykę Wschodnią do Angoli i Południowej Afryki; także w Algierii; zakres wysokości: do 3600 m n.p.m. DC: 42–58 cm
DO: 6,8–12,1 cm
MC: 1,4–3,2 kg 		 NE 
Sinolagus
Lepus sinensis J.E. Gray, 1832 zając chiński 3 podgatunki południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa na południe do rzeki Jangcy i Tajwan; być może północno-wschodni Wietnam; zakres wysokości: 0–5000 m n.p.m. DC: 35–45 cm
DO: 4–5,7 cm
MC: 1–1,9 kg 		 LC 
Tarimolagus
Lepus yarkandensis A. Günther, 1875 zając nadrzeczny gatunek monotypowy endemit Chińskiej Republiki Ludowej: stepy Kotliny Kaszgarskiej wokół skraju pustyni Takla Makan (południowy Sinciang); zakres wysokości: 900–1200 m n.p.m. DC: 29–43 cm
DO: 5,5–8,6 cm
MC: 1,1–1,9 kg 		 NT 
Incertae sedis Lepus altamirae E.W. Nelson, 1907 gatunek monotypowy endemit Meksyku: otwarte siedliska wschodniego Tamaulipas; zakres wysokości: 0–150 m n.p.m. DC: brak danych
DO: brak danych
MC: brak danych 		 NE 
Incertae sedis
Lepus brachyurus Temminck, 1844 zając kusy gatunek monotypowy endemit Japonii: Honsiu (wraz z wyspą Sado i Wyspami Oki), Sikoku oraz Kiusiu (i okoliczne wyspy); zakres wysokości: 0–300 m n.p.m. DC: 49–54 cm
DO: 3,7–4,1 cm
MC: 2,4–2,7 g 		 LC 
Incertae sedis
Lepus californicus[e] J.E. Gray, 1837 zając wielkouchy 17 podgatunków południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (na północ do Waszyngtonu, na wschód do Missouri i Teksasu) oraz Meksyk (na południe do miasta Meksyk i kilku wysp); zakres wysokości: 85–3750 m n.p.m. DC: 52–61 cm
DO: 5–10,1 cm
MC: 1,5–3,6 kg 		 LC 
Incertae sedis
Lepus callotis Wagler, 1830 zając białoboki 2 podgatunki południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-zachodni Nowy Meksyk) i Meksyk (Chihuahua na południe do północnego Guerrero i północno-zachodniej Oaxaci); zakres wysokości: 750–2550 m n.p.m. DC: 43–60 cm
DO: 4,7–9,2 cm
MC: 1,5–3,2 kg 		 VU 
Incertae sedis
Lepus capensis Linnaeus, 1758 zając płowy 9 podgatunków Cypr, Egipt, Izrael, Palestyna, Azja Zachodnia, Półwysep Arabski, Iran, Irak, południowo-zachodni Pakistan (Beludżystan) i południowo-zachodni Afganistan, Egipt, Czad, Sudan, Erytrea, Etiopia, Sudan Południowy, Uganda, Kenia, Tanzania, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho oraz Południowa Afryka (Prowincja Przylądkowa Północna i Zachodnia); zakres wysokości: do 2400 m n.p.m. DC: 45–55 cm
DO: 10–14,5 cm
MC: 1,7–2,5 kg 		 LC 
Incertae sedis
Lepus mediterraneus J.A. Wagner, 1841 gatunek monotypowy Sardynia (Włochy), północne Maroko, Tunezja, Libia i Egipt DC: brak danych
DO: brak danych
MC: brak danych 		 NE 
Incertae sedis Lepus schlumbergeri Remy-St. Loup, 1894 gatunek monotypowy północno-wschodnie Maroko; być może Mauretania DC: brak danych
DO: brak danych
MC: brak danych 		 NE 
Incertae sedis Lepus saharae Urios, Soria-Boix & Rguibi Idrissi, 2019 gatunek monotypowy[36] południowo-zachodnia Sahara (Maroko, Mauretania, Mali i Senegal)[36] DC: brak danych
DO: brak danych
MC: około 1,76 kg[36] 		 NE 
Incertae sedis
Lepus corsicanus de Winton, 1898 zając apeniński gatunek monotypowy endemit Włoch: Toskania na południe do Kalabrii, Sycylia (granice zasięgu bardzo słabo poznane); stara introdukcja na Korsykę; zakres wysokości: 0–2400 m n.p.m. DC: 55–61 cm
DO: 7–12 cm
MC: 3,5–5 kg 		 VU 
Incertae sedis
Lepus flavigularis J.A. Wagner, 1844 zając wydmowy gatunek monotypowy endemit Meksyku: mały obszar pomiędzy Salina Cruz (południowo-wschodnia Oaxaca) i skrajnie zachodnim Chiapas; zakres wysokości: 0–665 m n.p.m. DC: 57–61 cm
DO: 6,5–9,5 cm
MC: 2,5–3,7 kg 		 EN 
Incertae sedis
Lepus granatensis Rosenhauer, 1856 zając iberyjski 3 podgatunki Półwysep Iberyjski (za wyjątkiem północnej i północno-wschodniej części), Baleary (Majorka, gdzie prawdopodobnie został introdukowany); zakres wysokości: 0–1900 m n.p.m. DC: 44–48 cm
DO: 9,3–11,2 cm
MC: 2–2,6 kg 		 LC 
Incertae sedis
Lepus habessinicus Hemprich & Ehrenberg, 1832 zając abisyński gatunek monotypowy wschodni Sudan, Erytrea, Dżibuti, wschodni i południowa Etiopia oraz Somalia (z wyłączeniem południowej części); być może skrajnie północna Kenia; zakres wysokości: 0–2500 m n.p.m. DC: 40–55 cm
DO: 7,5–10 cm
MC: brak danych 		 LC 
Incertae sedis
Lepus oiostolus Hodgson, 1840 zając wełnisty gatunek monotypowy Wyżyna Tybetańska, północno-zachodnie i północno-wschodnie Indie (Dżammu i Kaszmir oraz Sikkim) i północny Nepal; być może północny Bhutan; zakres wysokości: 2500–5400 m n.p.m. DC: 40–58 cm
DO: 6,5–12,5 cm
MC: 2–4,3 kg 		 LC 
Incertae sedis
Lepus saxatilis F. Cuvier, 1823 zając zaroślowy gatunek monotypowy południowa Namibia, większość Południowej Afryki, Eswatini i Lesotho; północna granica niejasna, być może do południowej Botswany i południowego Zimbabwe DC: 45–63 cm
DO: 7–12,2 cm
MC: 1,4–3,5 kg 		 LC 
Incertae sedis
Lepus townsendii Bachman, 1839 zając białoogonowy 2 podgatunki południowa Kanada (Kolumbia Brytyjska do południowo-zachodniego Ontario) oraz zachodnie i środkowe Stany Zjednoczone (na południe do Nowego Meksyku, na wschód do Missouri); zakres wysokości: 30–4320 m n.p.m. DC: 57–66 cm
DO: 6,6–10,2 cm
MC: 2,5–4,4 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu[37]:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ Podgatunek L. americanus.
  3. ↑ Podgatunek L. europaeus.
  4. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
  5. ↑ Trwa debata, czy L. insularis zasługuje na status odrębnego gatunku, czy też reprezentuje izolowaną populację L. californicus[17]; tutaj traktowany jako podgatunek L. californicus za Mammal Diversity Database[34].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 57. (łac.).
  2. ↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 54. (ang.).
  3. ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt. Darmstadt: Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 170. (niem.).
  4. ↑ J.E. Gray. Notes on the skulls of hares (Leporidæ) and picas (Lagomyidæ) in the British Museum. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 20, s. 222, 1867. (ang.). 
  5. ↑ E.A. Mearns. The species of the Mexican border were shown to represent three sections of the genus Lepus, which might with advantage be recognized as subgenera. „Science”. New Series. 1, s. 698, 1895. (ang.). 
  6. ↑ A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 52. (fr.).
  7. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 11. (hiszp.).
  8. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 361.
  9. ↑ M.W. Lyon. Classification of the Hares and their allies. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 45 (1445), s. 324, 1094. (ang.). 
  10. ↑ G.E.H. Barrett-Hamilton: A history of British mammals. T. 2: Land mammals. Cz. 9: Lagomorpha. London: Gurney and Jackson, 1911, s. 160. (ang.).
  11. ↑ S. Ognev. Zur Systematic der russischen Hasen. „Zoologischer Anzeiger”. 84, s. 71, 1929. (niem.). 
  12. ↑ А.А. Гуреев. „Доклады Академии Наук СССР”. 57, s. 517, 1947. (ros.). 
  13. ↑ Guriejew 1964 ↓, s. 139.
  14. ↑ Guriejew 1964 ↓, s. 189.
  15. ↑ a b c d A.O. Аверьянов. Подродовая систематика зайцев рода Lepus (Lagomorpha, Leporidae). „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел геологический. 103 (1), s. 3–8, 1998. (ros.). 
  16. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  17. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 286–292. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  18. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lepus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-04].
  19. ↑ a b c d e f S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 126–148. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  20. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 188–191. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 373.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 182.
  23. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 275.
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 395.
  25. ↑ E.A. Mearns. Preliminary description of a new subgenus and six new species and subspecies of hares, from the Mexican border of the United States. „Proceedings of the United States National Museum”. 18 (1081), s. 552, 1896. (ang.). 
  26. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 98.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  28. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 203.
  29. ↑ a b c d Jaeger 1959 ↓, s. 139.
  30. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 38.
  31. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 140.
  32. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 13.
  33. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 207.
  34. ↑ a b C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-27]. (ang.).
  35. ↑ Taxonomy:Lepus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-26]. (ang.).
  36. ↑ a b c C. Soria-Boix, M.P. Donat-Torres, H. Rguibi Idrissi & V. Urios. Evolutionary ecology of hares (Lepus spp.) from northwestern Africa; The problem of cryptic species and the description of a new species (Lepus saharae sp. nov.). „Evolutionary Ecology Research”. 20 (5), s. 537–555, 2019. (ang.). 
  37. ↑ J.S. Zijlstra: Lepus. Hesperomys project. [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
  38. ↑ O.P. Hay. Descriptions of species of Pleistocene Vertebrata, types or specimens of most of which are preserved in the United States National Musum. „Proceedings of the United States National Museum”. 59, s. 628, 1921. (ang.). 
  39. ↑ 王薇, 张云翔, 李永项 & 弓虎军 / W. Wang, Y.-x. Zhang, Y.-x. Li & H.-j. Gong. 河北秦皇岛柳江盆地中更新世野兔一新种 / A new species of Lepus (Lagomorpha, Mammalia) from the Middle Pleistocene of the Liujiang Basin in Qinhuangdao of Hebei Province, China. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 48 (1), s. 63, 2010. (chiń. • ang.). 
  40. ↑ Zhang 2010 ↓, s. 148.
  41. ↑ M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 167, 1956. (niem.). 
  42. ↑ K.A. Weithofer. Über die tertiären Landsaugethiere Italiens. „Jahrbuch der Kaiserlich Königlichen Geologischen Reichsanstalt”. 39, s. 80, 1889. (niem.). 
  43. ↑ D.G. MacInnes. The Miocene and Pleistocene Lagomorpha of East Africa. „Fossil Mammals of Africa”. 6, s. 24, 1953. (ang.). 
  44. ↑ Zhang 2010 ↓, s. 157.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zając&oldid=76531645”