2025
2025 (MMXXV) lii normaalihe, mii gregoriaanlâš kalender mield aalgij já nuuvâi koskoho. Tot lâi 2020-lovo kuuđâd ihe.
Tábáhtusah
[mute | mute käldee]Uđđâivemáánu
[mute | mute käldee]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Pertunmaa lohtui Mäntyharjun.[1]
- uđđâivemáánu 1. peeivi – Siämmáá suhâpele leijee paarâi näimilitto šoodâi lavâlâžžân Liechtensteinist.[2]
- uđđâivemáánu 9. peeivi – Ive 2002 Nobel-ráávhupalhâšume finnim ovtâstumstaatâlâš politikkár já Ovtâstum staatâi 39. president Jimmy Carter staatâliih hävdidmeh uárnejuvvojii Washington D.C.:st.[3]
- uđđâivemáánu 12. peeivi – Kroatia presidentvaaljâi nubbe jienâstemrieggee uárnejui, tastko ij kihheen finnim juovlâmáánust 2024 uárnejum vuossâmuu jienâstemrieggest paijeel 50 % jienâin.[4] Taan rieggest tallaš Zoran Milanović finnij 74,68 % jienâin, já te sun väljejui presidentin čuávuvái viiđâ ihán.[5]
- uđđâivemáánu 20. peeivi – Ive 2024 Ovtâstum staatâi presidentvaaljâin väljejum Ovtâstum staatâi 47. president já 50. väripresident algâttáin virgeest.
- uđđâivemáánu 23.–26. peeivij – Skammâkoveh-elleekovefestivaal uárnejui Anarist.[6] Suomâ staatâ ruttâšiäštutooimâi keežild káidusfestivaal ij uárnejum.[7]
Kuovâmáánu
[mute | mute käldee]- kuovâmáánu 3. peeivi – Pirkko Saisio vuoitij Vartio-palhâšume kirjestis Suliko.[8][9]
- kuovâmáánu 5. peeivi – Pirkko Saisio vuoitij Runeberg-palhâšume kirjestis Suliko.[8]
- kuovâmáánu 8. peeivi – Uđđâ muusik kišto fiinaal uárnejui Nokia Arenast Tamperest.[10][11] Finalist Erika Vikman finnij ohtsis 430 čyegisid já te vuoitij ubâ kišto.[12] Vuáitu keežild sun oovdâst Suomâ ive 2025 Euroviisuin Baselist, Sveeicist.[13]
- kuovâmáánu 8. peeivi – Libanon finnij uđđâ haldâttâs vuossâmuu keerdi ive 2022 maŋa.[14]
Njuhčâmáánu
[mute | mute käldee]- njuhčâmáánu 11. peeivi – Ruánááeennâm ovdâskoddevaaljah uárnejuvvojii.[15]
- njuhčâmáánu 20. peeivi – Juho-Sire vuoitij nube Ibsen-palhâšume, taan keerdi čaitâlmistis Per Hansen.[16]
Cuáŋuimáánu
[mute | mute käldee]- cuáŋuimáánu 12. peeivi – Sámi Grand Prix uárnejui. Ive 2025 lii vuossâmuš kerdi, ko tot ij uárnejuu pessijâšlávurduv.[17]
- cuáŋuimáánu 13. peeivi – Suomâst uárnejuvvojii sehe kuávlu- já kieldâvaaljah.[18]
Vyesimáánu
[mute | mute käldee]
- vyesimáánu 13.–17. peivij – Euroviisuh uárnejuvvojeh St. Jakobshallest, Münchensteinist, Sveeicist.[19][20]
- vyesimáánu 13. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto vuossâmuš semifiinaal uárnejuvvoo.[19]
- vyesimáánu 15. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto nubbe semifiinaal uárnejuvvoo. [19]
- vyesimáánu 17. peeivi – Euroviisuh-lávlumkišto fiinaal uárnejuvvoo.[19]
- vyesimáánu 18. peeivi – Sämitiggevaaljah uárnejuvvojeh Ruotâst.[21]
Kesimáánu
[mute | mute käldee]- kesimáánu 3. peeivi – Maadâ-Korea toledum presidentvaaljah uárnejuvvojeh.[22]
- kesimáánu 10.–13. peeivij – Sämmilij tieđâokko uárnejuvvoo Kuovdâkiäinust.[23]
Syeinimáánu
[mute | mute käldee]
- syeinimáánu 2. peeivi – Jyelgipáálu nisonij euroopmiäštárkištoh älgih.
- syeinimáánu 14. peeivi – Jyelgipáálu nisonij euroopmiäštárkištoi fiinaal spiälloo St. Jakob-Park -stadionist Baselist.[24]
Porgemáánu
[mute | mute käldee]- porgemáánu 15.–16. peeivij – Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo.
Čohčâmáánu
[mute | mute käldee]- čohčâmáánu 8. peeivi – Stuorrâtigge- já sämitiggevaaljah uárnejuvvojeh Taažâst.[25]
Šoddâmeh
[mute | mute käldee]Jämimeh
[mute | mute käldee]- uđđâivemáánu 15. peeivi – David Lynch, ovtâstumstaatâlâš elleekovestivrejeijee, -kietâčällee, -pyevtitteijee sehe kovetaaidâr já čuovâkovvejeijee (š. 1946)[26]
- njuhčâmáánu 21. peeivi – George Foreman, ovtâstumstaatâlâš čurmâdâttee já finnodâholmooš (š. 1949)[27]
- njuhčâmáánu 24. peeivi – Mihku Biehttár, aanaarlâš sämituáijár já silbârävdee (š. 1950)[28]
- cuáŋuimáánu 13. peeivi – Mario Vargas Llosa, ive 2010 Nobel-kirjálâšvuotâpalhâšume finnim perulâš kirječällee (š. 1936)[29][30]
- cuáŋuimáánu 21. peeivi – Franciscus, katolilii kirho paavi iivij 2013–2025 (š. 1936)[31]
Kalender
[mute | mute käldee]Fáádást eres soojijn
[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást 2025.
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ Kotilainen, Virpi: Pertunmaa ja Mäntyharju äänestivät kuntaliitoksesta – kummankin valtuusto hyväksyi yhdistymisen Yle. 13.5.2024. Čujottum 1.1.2025. (suomâkielân)
- ↑ Starcevic, Seb: Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote Politico. 17.5.2024. Čujottum 1.1.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Chao-Fong, Léonie: Jimmy Carter to be honored at Washington funeral and laid to rest in Georgia The Guardian. 31.12.2024. Čujottum 1.1.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Obavijest biračima za drugi krug glasovanja za izbore za Predsjednika Republike Hrvatske Kroatia riehti-, almoshaldâttâh- já digitalisaatioministeriö. 30.12.2024. Čujottum 31.12.2024. (kroatiakielân)
- ↑ D.M./HRT/Hina: Milanovićeva povijesna pobjeda s najvećom razlikom u drugom krugu Kroatia radio- já televisio HRT. 12.1.2025. Čujottum 1.2.2025. (kroatiakielân)
- ↑ Save the date Skammâkoveh. 29.2.2024. Čujottum 4.11.2024.
- ↑ Nikula, Kaisu: Skammâkoveh 2025 aldaneh Anarâš aavis. 23.1.2025. Čujottum 23.1.2025.
- ↑ a â Gustafsson, Miia: Peter Mickwitz ei uskonut saavansa Runeberg-palkintoa: ”Onhan kirjani vähän erikoinen" Yle Uutiset. 5.2.2025. Čujottum 5.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Vartio-palkinto kirjailija Pirkko Saisiolle Yle Uutiset. 3.2.2025. Čujottum 5.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Pudas, Mari já Pakkanen, Riia: Tässä ovat ensimmäiset vihjeet UMK-kilpailijoista Iltalehti. 1.10.2024. Čujottum 1.10.2024. (suomâkielân)
- ↑ Hankaniemi, Anu Leena: Ennätyksiä rikkonut UMK tulee taas, viisushow jatkaa Tampereen areenalla Yle. 1.10.2024. Čujottum 1.10.2024. (suomâkielân)
- ↑ Hankaniemi, Anu Leena: UMK:n voittaja on Erika Vikman – toinen kerta toden sanoi yle.fi. 8.2.2025. Čujottum 8.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Erika Vikman wins 'UMK' and is Finland's artist for Eurovision 2025 EBU. 8.2.2025. Eurovision.tv. Čujottum 8.2.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Libanon sai uuden hallituksen ensimmäistä kertaa sitten vuoden 2022 Yle Uutiset. 8.2.2025. Čujottum 9.2.2025. (suomâkielân)
- ↑ Greenland calls general election for 11 March amid Trump interest The Guardian. 4.2.2025. Čujottum 9.2.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Juho-Sirei geigejuvvui Ibsen-bálkkašupmi NRK Sápmi. 20.3.2024. Čujottum 22.3.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Leat sirdán Sámi Grand Prix vahkuin NRK Sápmi. 25.10.2024. ”Sámi Grand Prix (SGP) lágiduvvo dán háve cuoŋománu 12. beaivvi 2025:s, vahku ovdal beassášlávvordaga ja go dábálaččat lágiduvvo.” Čujottum 26.10.2024. (tavesämikielân)
- ↑ Tiervâpuáttim riehtiministeriö valjâsijđoid! Suomâ riehtiministeriö. ”Kuávlu- já kieldâvaaljah 13.4.2025” Čujottum 20.8.2024.
- ↑ a â b c Pudas, Mari: Euroviisujen isäntäkaupunki selvisi Iltalehti. 30.8.2024. Čujottum 30.8.2024. (suomâkielân)
- ↑ Pudas, Mari: Sveitsi voitti Euroviisut! Iltalehti. 12.5.2024. Čujottum 12.5.2024. (suomâkielân)
- ↑ Välljim Sámediggáj mårbmesmáno 18 biejven 2025 Sämitigge. Čujottum 17.2.2025. (piittáámsämikielân)
- ↑ South Korea sets snap election date after President Yoon’s removal from office The Guardian. 8.4.2025. Čujottum 8.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Arranging the first Dieđavahkku - Sámi Science Week summer 2025 Säämirääđi. 4.7.2024. Čujottum 20.8.2024. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Bund begrüsst den Zuschlag für die Women’s EURO 2025 in der Schweiz www.admin.ch. Vyerkkejum . Čujottum 30.1.2025. (saksakielân)
- ↑ Válgabeaivi Sämitigge. ”Stáhtaráđđi lea mearridan ahte válgabeaivi stuorradiggeválggaide ja sámediggeválggaide lea vuossárgga čakčamánu 8. b. 2025.” Čujottum 17.2.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Elokuvaohjaaja David Lynch on kuollut Yle Uutiset. 16.1.2025. Čujottum 16.1.2025. (suomâkielân)
- ↑ George Foreman www.britannica.com. 22.3.2025. Čujottum 26.3.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Paltto, Anni-Saara: Sámeduojár Petteri Laiti lea vádjolan Yle Sápmi. 26.3.2025. Čujottum 27.3.2025. (tavesämikielân)
- ↑ Mario Vargas Llosa nobelprize.org. Čujottum 14.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Lea, Richard já Cain, Sian: Mario Vargas Llosa, giant of Latin American literature, dies aged 89 The Guardian. 14.4.2025. Čujottum 14.4.2025. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Francis www.britannica.com. 22.4.2025. Čujottum 22.4.2025. (eŋgâlâskielân)